Canh tác cà phê theo hướng hữu cơ là yếu tố quan trọng để cà phê Sơn La khẳng định uy tín cũng như mở rộng thị trường trong nước và quốc tế. Để đảm bảo sự phát triển bền vững vùng nguyên liệu có giá trị kinh tế cao, gắn với các cơ sở công nghiệp chế biến; xây dựng thương hiệu sản phẩm; năm 2016, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nông lâm nghiệp Tây bắc chủ trì thực hiện đề tài KH&CN cấp tỉnh “Nghiên cứu xây dựng mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm cà phê theo hướng hữu cơ tại tỉnh Sơn La”.

Được thiên nhiên ưu đãi với thế mạnh phát triển vùng trồng cà phê, tỉnh Sơn La đã quy hoạch vùng trồng cà phê tập trung, chú trọng đầu tư thâm canh, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất và chế biến; , khuyến khích các doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư, liên kết và phát triển cà phê tại Sơn La theo hướng bền vững và gia tăng giá trị thông qua chế biến. Cây cà phê đang trở thành cây trồng chủ lực đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế của người dân tại Sơn La, danh tiếng của cà phê Sơn La đã từng bước có vị thế trên thị trường trong nước và ngoài nước. Trước những yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường đối với các sản phẩm cà phê thì việc xây dựng vùng trồng cà phê sạch đạt tiêu chuẩn quốc tế là hướng đi bền vững cho cây cà phê tại Sơn La.

Hiện nay, việc sản xuất cà phê trên địa bàn còn gặp nhiều khó khăn như: canh tác cà phê còn phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên, chưa áp dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến trong sản xuất, mối liên kiết giữa người trồng cà phê và doanh nghiệp còn nhiều hạn chế. Trước những thực trạng đó nhóm nghiên cứu đã xây dựng 2 mô hình thử nghiệm sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ với tổng diện tích 4ha trên vườn cà phê chè kinh doanh từ 5 đến 7 năm tuổi tại xã Chiềng Cọ, thành phố Sơn La và xã Chiềng Ban, huyện Mai Sơn để hướng dẫn cho bà con từng bước canh tác cà phê theo hướng hữu cơ tạo tiền đề cho sản xuất cà phê có hiệu quả lâu dài và bền vững. Để đạt được các tiêu chí trong sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ phải tuân theo các yêu cầu cơ bản trong canh tác như chỉ sử dụng những loại phân có nguồn gốc hữu cơ như phân chuồng đã ủ hoai mục, phân hữu cơ vi sinh, các loại phân hữu cơ gia đình có thể sản xuất từ nguồn phế phụ phẩm nông nghiệp và phải có sổ ghi chép sản xuất phân; áp dụng biện pháp quản lý cây trồng tổng hợp, vệ sinh đồng ruộng, tỉa hình tạo tán để tạo môi trường thông thoáng hạn chế sâu bênh hại; chỉ sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học như chế phẩm ketumium hoặc chế phẩm at để phun phòng trừ; trong thời điểm thu hoạch chỉ thu hoạch những quả chín đạt từ 85% quả chín trở lên để thu hái, và các sản phẩm thu hái không có lẫn tạp các loại đất hay cành lá trên vườn.

Để từng bước thay đổi phương thức sản xuất cà phê truyền thống, nhóm nghiên cứu đã tăng cường công tác tập huấn, hướng dẫn kĩ thuật chăm sóc cà phê theo hướng hữu cơ cho bà con trồng và sản xuất cà phê.

Qua 03 năm triển khai tại 02 mô hình kết quả cho thấy hiệu quả kinh tế của việc sản xuất cà phê theo hướng hữu cao hơn mô hình đối chứng từ 10-12 triệu đồng/ha. Cây sinh trưởng và phát triển tốt sau năm đầu triển khai. Kết quả phân tích chỉ số các chất hữu cơ trong đất cho thấy: hàm lượng các chất hữu cơ trong đất tăng lên từ 3,15%-5,61% ; hàm lượng cation trao đổi trong đất tăng. Phân tích chất lượng các chất trong hạt cà phê cho thấy: hàm lượng chất béo tăng lên từ 9,33% - 10,33%, hàm lượng các chất khoáng tăng lên từ 3,37% - 4,65%.

Có thể thấy, việc sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ bước đầu đã phát huy được hiệu quả, giúp cho bà con sản xuất cà phê an toàn, góp phần bảo vệ sức khỏe người sản xuất, bảo vệ môi trường và thay đổi thói quen canh tác kém hiệu quả. Qua đó, từng bước thay đổi nhận thức tư duy trong sản xuất cà phê, đồng thời cải thiện môi trường, nâng cao chất lượng sản phẩm cà phê, góp phần đưa sản phẩm cà phê Sơn La ngày càng có vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế.