Với mục tiêu nghiên cứu một cách toàn diện, hệ thống sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ tỉnh; Đảng ủy quân sự tỉnh Sơn La đối với nhiệm vụ xây dựng lực lượng quốc phòng; tổng kết bài học kinh nghiệm trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo lực lượng quân sự tỉnh Sơn La xây dựng, chiến đấu, trưởng thành. Phục vụ giáo dục truyền thống và tài liệu học tập cho các cấp ủy Đảng, chiến sỹ trong lực lượng quân sự tỉnh Sơn La. Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh đã được UBND tỉnh phê duyệt triển khai đề tài Lịch sử quân sự tỉnh Sơn La (1945-2020) do đại tá Hoàng Đình Tường - Chính uỷ Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh làm chủ nhiệm.
Đề tài được nghiên cứu từ tháng 9/2020, Ban Chủ nhiệm, Ban biên soạn đã chủ động, phối hợp với các cơ quan, đơn vị trong và ngoài tỉnh khai thác, thu thập tài liệu, tư liệu tại Trung tâm lưu trữ Bộ Quốc phòng, Quân khu 2, Thư viện tỉnh, các huyện trong tỉnh và các tỉnh lân cận với trên 24 nghìn trang tư liệu; 15 hồi ký, bài viết của nhân chứng lịch sử, cơ bản đảm bảo phục vụ công tác nghiên cứu, biên soạn, xác minh tư liệu. Đồng thời, kế thừa kết quả nghiên cứu khoa học của các đề tài, công trình nghiên cứu của Lực lượng vũ trang tỉnh đã được in ấn, phát hành. Tổ chức 02 hội thảo lấy ý kiến của các cơ quan Quân khu và Viện Lịch sử quân sự Việt Nam để hoàn thiện bản thảo cuốn Lịch sử Quân sự tỉnh Sơn La (1945-2020) đảm bảo theo đúng quy trình, phương pháp nghiên cứu lịch sử quân sự.
Cấu trúc bản thảo ngoài lời giới thiệu, phần mở đầu và kết luận, cuốn Lịch sử Quân sự tỉnh Sơn La gồm 4 chương nội dung, 30 chuyên đề. Trong đó, chương mở đầu tập trung khái quát về Sơn La - Địa bàn chiến lược quan trọng truyền thống yêu nước và đấu tranh cách mạng; Chương 1: Lực lượng Quân sự tỉnh Sơn La trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1945 -1954); Chương 2: Lực lượng Quân sự tỉnh Sơn La trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 -1975); Chương 3: Lực lượng Quân sự tỉnh Sơn La thực hiện nhiệm vụ xây dựng bảo vệ Tổ quốc (1976-2000); Chương 4: Lực lượng Quân sự tỉnh Sơn La trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước (2001-2020). Trong đó, Chương I, II, III Cơ quan chủ trì đã chỉnh lý về tiêu đề chương, mốc thời gian, địa điểm một số sự kiện quân sự. Ngoài nhiệm vụ chiến đấu, bảo vệ quê hương, Ban biên soạn bổ sung hoạt động của lực lượng quân sự tỉnh trong tham gia xây dựng hậu phương, tham gia lao động, sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội, cũng như tham gia giúp đỡ, cùng với quân và dân nước Bạn Lào chiến đấu chống kẻ thù chung. Bổ sung và làm rõ thêm những hoạt động của lực lượng quân sự tỉnh cùng với các lực lượng vũ trang và nhân dân các dân tộc Sơn La tham gia chống chiến tranh phá hoại lần thứ hai của đế quốc Mỹ; công tác tiễu phỉ, chống gián điệp, biệt kích trên địa bàn tỉnh Sơn La. Đồng thời lược bỏ bớt những nội dung trong các nghị quyết lãnh đạo của các cấp không liên quan trực tiếp đến hoạt động quân sự của tỉnh... chỉnh sửa các số, ký hiệu, ngày tháng năm của các nghị quyết, chỉ thị của Tỉnh ủy, Quân khu... Chương IV (từ 2001 - 2020) là chương ban biên soạn viết và biên tập mới. Sau khi được các cơ quan chuyên môn cấp trên tham gia ý kiến, cơ quan chủ trì chủ yếu tập trung rà soát nội dung, xác minh sự kiện, số liệu, bổ sung danh sách Ban chấp hành Đảng ủy quân sự tỉnh, lãnh đạo, chỉ huy Bộ chỉ huy theo các nhiệm kỳ; Bổ sung làm rõ với chức năng là cơ quan tham mưu, tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị trung tâm là công tác quốc phòng, quân sự địa phương, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, của Đảng ủy - Bộ Tư lệnh Quân khu 2, đồng thời làm rõ hơn lực lượng quân sự tỉnh tham gia trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, quốc phòng, an ninh, củng cố, xây dựng hệ thống chính trị đảm bảo logic, chính xác. Đặc biệt đã bổ sung, nêu bật những thành tích, kết quả hoạt động của lực lượng quân sự tỉnh trong giai đoạn này, tiêu biểu như: giúp bà con nhân dân trong di dân, tái định cư, ổn định cuộc sống cho xây dựng nhà máy Thủy điện Sơn La; chương trình Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới; trong khắc phục hậu quả bão lũ, thiên tai, cứu hộ, cứu nạn; công tác chính sách hậu phương quân đội; công tác đối ngoại quân sự; công tác phòng chống dịch bệnh Covid-19...
Nội dung tập trung phản ánh trung thực, toàn diện quá trình hình thành, phát triển về tổ chức quân sự, khái quát về Sơn La - Địa bàn chiến lược quan trọng truyền thống yêu nước và đấu tranh cách mạng; Hoạt động quân sự tỉnh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược. Qua đó đề tài đã đúc rút được 5 bài học kinh nghiệm lớn để vận dụng vào xây dựng lực lượng quân sự và lực lượng vũ trang nhân dân tỉnh Sơn La vững mạnh toàn diện, không ngừng củng cố, tăng cường, phát huy khối đại đoàn kết các dân tộc Sơn La, đoàn kết hữu nghị Việt Nam - Lào trong tiến hành công tác quốc phòng, quân sự tại địa phương đó là:
Một là: Sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với lực lượng vũ trang là nhân tố quyết định mọi thắng lợi trong sự nghiệp giành độc lập dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Hai là: Luôn quán triệt sâu sắc và vận dụng sáng tạo đường lối cách mạng, đường lối quốc phòng - quân sự của Đảng, bám sát nhiệm vụ chính trị, quốc phòng, quân sự của địa phương, là cơ sở tạo nên thắng lợi của hoạt động quân sự trong các thời kỳ cách mạng.
Ba là: Xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân tỉnh vững mạnh toàn diện, làm nòng cốt cho toàn dân đánh giặc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Bốn là: Không ngừng củng cố, tăng cường và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết các dân tộc Sơn La, đoàn kết hữu nghị Việt Nam - Lào trong tiến hành công tác quốc phòng, quân sự địa phương.
Năm là: Xây dựng hậu phương, căn cứ địa vững mạnh - nhân tố quyết định sức mạnh và sự phát triển của lực lượng quân sự và tiềm lực, thế trận quốc phòng địa phương.
Kế thừa và tiếp nối lịch sử 75 năm tự hào, vẻ vang xây dựng và phát triển, trong giai đoạn mới, lực lượng quân sự tỉnh sẽ tiếp tục phấn đấu nỗ lực đóng góp nhiều hơn nữa để bảo vệ sự nghiệp xây dựng quê hương Sơn La truyền thống cách mạng, ngày càng phát triển, giàu mạnh, văn minh và hiện đại, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm, nhân dân có cuộc sống bình yên, xứng đáng với truyền thống “Trung thành - Tự lực - Đoàn kết - Anh dũng - Chiến thắng”, luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, cùng với nhân dân các dân tộc trên địa bàn tỉnh Sơn La và nhân dân cả nước phấn đấu thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, thời kỳ hội nhập và phát triển bền vững.
Cuốn “Lịch sử quân sự tỉnh Sơn La (1945-2020)” được xuất bản sẽ là nguồn tư liệu phục vụ lãnh đạo và giáo dục truyền thống cho các thế hệ trong lực lượng vũ trang và nhân dân thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đây là công trình nghiên cứu có giá trị, nhằm bổ sung nội dung, lý luận vào kho tàng lịch sử Quân sự tỉnh; Đồng thời là tài liệu để tuyên truyền giáo dục truyền thống và là cơ sở lý luận để tiếp tục vận dụng vào việc xây dựng lực lượng vũ trang tỉnh ngày càng chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng nền quốc phòng toàn dân và bảo vệ tổ quốc trong tình hình mới.
Bích Đào