PHÁT TRIỂN KHỞI NGHIỆP SÁNG TẠO ĐỊA PHƯƠNG: KHÔNG NÊN ĐI MỘT MÌNH VÀ HỖ TRỢ “MANH MÚN”
Đó là ý kiến các chuyên
gia đưa ra tại hội thảo “Hội tụ nguồn
lực hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạọ địa phương” do
Văn phòng Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến
năm 2025” (Đề án 844) – Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức ngày 18/12. Sự kiện có
sự tham gia của đại diện tại các cơ quan quản lý của gần 20 tỉnh thành và hơn
100 đại biểu là các chuyên gia, cố vấn, doanh nghiệp khởi nghiệp và cá nhân đại
diện các tổ chức hỗ trợ trong hệ sinh thái.
Hội thảo được tổ chức nhằm mục tiêu cung
cấp thông tin tới các địa phương về tổ chức quản lý triển khai hỗ trợ khởi
nghiệp sáng tạo theo Đề án 844 tại địa phương thông qua Thông tư 01/2018/TT-BKHCN và
Thông tư 45/2019/TT-BTC, cũng như chia sẻ các kinh nghiệm xây dựng các vườn
ươm, tổ chức thúc đẩy kinh doanh và kết nối mạng lưới cố vấn để phát triển hệ
sinh thái khởi nghiệp sáng tạo ngay tại khu vực.
Hội thảo có sự tham
gia của hơn 100 đại biểu từ các tỉnh thành và đại diện các tổ chức hỗ trợ khởi
nghiệp và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trên cả nước
Hiện nay, các doanh nghiệp khởi nghiệp tại
địa phương thường chọn xu hướng startup trong lĩnh vực như nông nghiệp, đồ thủ
công mỹ nghệ, sản phẩm văn hóa truyền thống,… tận dụng nguồn sản phẩm sẵn có
của địa phương. Tuy nhiên, hơn 90% trong số này vận hành theo mô hình kinh
doanh truyền thống, phát triển tuần tự, chưa có yếu tố đổi mới sáng tạo trong sản phẩm và ứng dụng kỹ thuật công nghệ
trong khâu sản xuất. Nguyên nhân là do thiếu sự tham gia và hỗ trợ tư vấn từ
các chuyên gia trong ngành cũng như các chương trình hỗ trợ, định hướng ngay từ
giai đoạn đầu, dẫn đến startup không đủ năng lực để duy trì mô hình kinh doanh
theo hướng đổi mới sáng tạo, có khả năng tăng trưởng nhanh và nhân rộng, đóng
góp cho sự phát triển kinh tế xã hội của khu vực.
Ông Trần Trí Dũng, đại diện Chương trình hỗ
trợ khởi nghiệp Thụy Sĩ SwissEP tại Việt Nam cho biết, việc chú trọng xây dựng
hệ sinh thái cho khởi nghiệp tại Việt Nam trong các năm qua giúp nhiều vườn ươm
và quỹ đầu tư hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển, tuy vậy vẫn chỉ tập
trung ở các thành phố lớn như Hà Nội, Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh, trong khi các
startup địa phương vẫn đang loay hoay tìm kiếm và tiếp cận mentor, chuyên gia
từ các đề tài tìm ra giải pháp đổi mới sáng tạo.
Để nhận được giúp đỡ từ các tổ chức thúc
đẩy kinh doanh (BA) chuyên nghiệp trong hệ sinh thái, ông Phạm Ngọc Huy,
giám đốc chương trình thúc đẩy kinh doanh của Vietnam Silicon Valley (VSV) gợi
ý, startup địa phương cần tìm đến những chuyên gia cố vấn phù hợp với lĩnh
vực mà doanh nghiệp khởi nghiệp của mình đang hoạt động, những người này phải hiểu
rõ sản phẩm địa phương, sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ và giải quyết những khó
khăn từ ý tưởng đến mô hình kinh doanh. Từ khi ra đời năm 2013 dưới sự bảo trợ
của Bộ Khoa học và Công nghệ, VSV đã giúp kết nối mentor và startup, cung
cấp những kiến thức cơ bản và nâng cao về khởi nghiệp gắn liền đổi mới sáng
tạo, sau đó kết nối startup với quỹ đầu tư và doanh nghiệp lớn. Đến nay, chương
trình đã ươm tạo hơn 80 dự án, trong đó 30% tỷ lệ dự án khởi nghiệp gọi vốn
thành công vòng kế tiếp. Từ những sự thành công này, VSV đang xúc tiến nhân
rộng mô hình VSV tại các địa phương, trong đó có thể kế đến là VSV Nghệ An và
đặc biệt là phát triển mô hình Art Cozy Accelerator với mục tiêu chuyển đổi các
mô hình doanh nghiệp vừa và nhỏ truyền thống (mà thường thấy ở các địa phương)
sang mô hình startup về phong cách sống.
Ông Huy cho
biết: “Hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam hiện nay chỉ có 2% số lượng
"startup" là startup thật sự, còn lại vẫn là các mô hình kinh doanh
truyền thống và có vận dụng một chút yếu tố đổi mới sáng tạo”, do đó, việc VSV
hay những tổ chức như Trung tâm ươm tạo khởi nghiệp Sông Hàn (Songhan
Incubator), Vườn ươm doanh nghiệp Đà Nẵng (DNES) đang nỗ lực thực hiện đều
hướng đến mục tiêu có thể ươm tạo đội ngũ các “fouNder” (nhà sáng lập) với tư
duy khởi nghiệp sáng tạo và tiến tới chuyển đổi mô hình kinh doanh theo hướng
phát triển đột phá hơn.
Ông Phạm Ngọc Huy chia sẻ về mô hình
thúc đẩy kinh doanh của VSV và ứng dụng tại các đại phương trên cả nước
Để giải
quyết những khó khăn trong việc kết nối đến mạng lưới chuyên gia chất lượng,
ông Phạm Dũng Nam – Giám đốc Văn phòng Đề án 844 nhấn mạnh: “Việc xây dựng một cơ
sở dữ liệu thông tin về chuyên gia và cố vấn chung về khởi nghiệp sáng tạo để
các cơ quan, đơn vị có thể kết nối từ một nguồn uy tín là một trong các hoạt
động trọng tâm Đề án 844 thời gian tới”. Bên cạnh đó, Đề án 844 cũng đã, đang,
và sẽ tiếp tục duy trì việc đào tạo đội ngũ mentor chuyên nghiệp làm hạt giống
để hỗ trợ tại nhiều tỉnh thành và lĩnh vực trên cả nước, nâng cao tỉ lệ các cá
nhân thực sự trở thành mentor trong hệ sinh thái và đóng góp ngược lại cho sự
phát triển chung.
Ông Phạm Dũng Nam khẳng định Đề án 844
sẽ thiết lập cơ sở dữ liệu nguồn về chuyên gia để các cơ quan và tổ chức cùng
khai thác và kết nối
Về việc hỗ trợ các địa phương xây dựng hệ
sinh thái, ông Lý Đình Quân – giám đốc Songhan Incubator cho biết: “Từ kinh
nghiệm tư vấn cho hầu hết các tỉnh thành trên 3 miền đất nước, tôi nhìn nhận mỗi
địa phương có những đặc thù và lợi thế riêng, do đó con đường để phát triển
khởi nghiệp sáng tạo cũng cần được nghiên cứu và điều chỉnh phù hợp chứ không
thể sao chép lẫn nhau.”
Chia sẻ thêm về vấn đề này, ông Phạm Đức
Nam Trung - Giám đốc Vườn ươm Doanh nghiệp Đà Nẵng (DNES) cũng khẳng định, các
tổ chức hỗ trợ từ trung ương tới địa phương nếu đi một mình thì sẽ không thể
thực hiện hiệu quả, mà cần thiết phải có sự liên kết và tận dụng nguồn lực của
nhau. Dù là tận dụng nguồn nội lực hay ngoại lực thì yếu tố “kết nối” cần được
đặt lên hàng đầu.
Hội thảo đón nhận ý kiến từ các doanh
nghiệp khởi nghiệp địa phương tại Hải Phòng, Quảng Ninh, … cũng như sự quan tâm
của các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp trên cả nước. Đại diện Sở KHCN Phú Thọ, bà
Trần Bích Hạnh cho biết: “Từ kinh nghiệm tham gia Đề án 844 với nhiệm vụ thúc
đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho 15 tỉnh khu vực Trung du và Miền núi phía
Bắc, tôi cho rằng tại mỗi địa phương, để khởi nghiệp sáng tạo thực sự có kết
quả rất cần sự ủng hộ của lãnh đạo cũng như sự vào cuộc của truyền thông địa
phương để nâng cao nhận thức”.
Bà Trần Bích Hạnh chia sẻ kinh nghiệm
hỗ trợ khởi nghiệp tại các tỉnh miền núi phía Bắc
Đồng tình với quan điểm này, ông Trần Trí
Dũng cho biết: “Nếu thiếu sự tham gia của các cấp chính quyền, hoạt động khởi
nghiệp sáng tạo sẽ “manh mún” và khó có được sự phát triển bền vững”. Đây cũng là ý kiến đã được các chuyên gia
nhiều lần nhấn mạnh trong các chương trình trước đây.
Có thể nói, với sự ra đời của thông tư 45/2019/TT-BTC về quản lý tài chính thực hiện Đề
án 844, nhiều địa phương đã có căn cứ để triển khai hoạt động hỗ trợ khởi
nghiệp sáng tạo đi vào thực tế. Trong thời gian tới đây, chắc chắn những điểm
sáng mới về khởi nghiệp sáng tạo trên cả nước sẽ tiếp tục được hình thành dưới
sự vào cuộc của cả các cấp quản lý và các tổ chức hỗ trợ tư nhân chuyên nghiệp.
Bên cạnh đó, cơ quan quản lý Đề án cũng đã
giới thiệu tới các cán bộ về phương pháp đánh giá thực trạng hệ sinh thái khởi
nghiệp cấp cơ sở từ Startup Genome (cơ quan cung cấp các báo cáo về hệ sinh
thái khởi nghiệp toàn cầu) và mô hình SCMM (startup community maturity
measurement) do Techstars thiết kế (một trong những tổ chức thúc đẩy kinh doanh
thành công nhất thế giới), góp phần hình thành các chiến lược và giải pháp khoa
học để xây dựng hệ sinh thái phù hợp với từng giai đoạn phát triển riêng của
mỗi khu vực./.
Truyền thông Chương trình 2075