Theo Luật Thống kê số 89/2015/QH13, hoạt động thống kê là hoạt động xác định nhu cầu thông tin cần thu thập; chuẩn bị thu thập; thu thập; xử lý và tổng hợp; phân tích và dự báo; công bố, phổ biến và lưu trữ thông tin thống kê về hiện tượng nghiên cứu trong điều kiện không gian và thời gian cụ thể. Thông tin thống kê là dữ liệu thống kê được xử lý, tổng hợp và phân tích theo phương pháp, quy trình, chuyên môn, nghiệp vụ thống kê để phản ánh đặc trưng, thuộc tính của hiện tượng nghiên cứu. Thông tin thống kê gồm số liệu thống kê và bản phân tích số liệu đó.
Do sự phát triển nhanh chóng và năng động của nền kinh tế toàn cầu, các quốc gia và các tổ chức quốc tế đã nhận thức được vai trò của KH&CN đồng thời tăng cường quan tâm hơn đến xây dựng chiến lược và chính sách phát triển KH&CN. Những chiến lược và chính sách như vậy cần phải được hình thành và phát triển trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề liên quan đến nguồn lực như: Nhân lực, tài chính, vốn, thông tin, những vấn đề sử dụng và chuyển giao tri thức, tác động của KH&CN từ các khía cạnh kinh tế, xã hội, văn hóa... Tất cả những vấn đề trên cần được nghiên cứu, nhận dạng và đánh giá dựa trên nền tảng những số liệu thống kê KH&CN đầy đủ, tin cậy và chính xác.
Trong giai đoạn hiện nay, với vai trò là quốc sách hàng đầu đưa đất nước sớm trở thành một nước công nghiệp hóa, hiện đại hóa, những nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao cho Bộ KH&CN, Ngành KH&CN vừa lớn về quy mô, phạm vi, vừa đồ sộ về khối lượng công việc. Để hoàn thành các nhiệm vụ này trong thời điểm hiện nay cũng như trong thời gian tới, công tác chỉ đạo, điều hành của ngành KH&CN đòi hỏi phải không ngừng đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả trên cơ sở những thông tin thống kê chính xác, đầy đủ và cập nhật. Nhằm cung cấp thông tin thống kê phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành; là một trong những cơ sở quan trọng để hoạch định chiến lược, quy hoạch, kế hoạch Ngành KH&CN, công tác thông tin thống kê KH&CN hơn lúc nào hết đòi hỏi phải được xây dựng và phát triển theo hướng hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
Công tác thống kê KH&CN ở nước ta đã được xác định là nhiệm vụ cấp thiết. Hoạt động thống kê KH&CN được quy định trong điều 69 Luật KH&CN năm 2013; Nghị định 30/2006/NĐ-CP ngày 29/3/2006 về thống kê KH&CN; Quyết định số 12/2008/BKHCN ngày 04/9/2008 về việc ban hành một số bảng phân loại thống kê KH&CN; Thông tư số 14/2015/TT-BKHCN ngày 19/8/2015 quy định Hệ thống chỉ tiêu thống kê ngành khoa học và công nghệ; Thông tư số 25/2015/TT-BKHCN ngày 26/11/2015 quy định Chế độ báo cáo thống kê cơ sở về khoa học và công nghệ; Thông tư số 26/2015/TT-BKHCN ngày 26/11/2015 quy định Chế độ báo cáo thống kê tổng hợp về khoa học và công nghệ; Quyết định 1757/QĐ- BKHCN ngày 27/8/2009 của Bộ trưởng Bộ KH&CN về việc ban hành danh mục các cuộc điều tra thống kê KH&CN ngoài chương trình điều tra thống kê quốc gia. Các văn bản quy phạm pháp luật là hành lang pháp lý quan trọng để triển khai thực hiện hiệu quả công tác thống kê KH&CN.
Ở tỉnh Sơn La, hoạt động thống kê khoa học và công nghệ (KH&CN) trong thời gian qua đã từng bước phát triển, đạt được nhiều kết quả nổi bật, phục vụ hiệu quả công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành, xây dựng chiến lược và chính sách phát triển khoa học và công nghệ của tỉnh. Trung tâm Thông tin và Thống kê KH&CN (Sở KH&CN) là cơ quan đầu mối về hoạt động thống kê KH&CN trên địa bàn tỉnh Sơn La. Giai đoạn 2013 – 2017, Trung tâm đã triển khai 13 cuộc điều tra thống kê về KH&CN, thuộc các lĩnh vực: Thống kê cơ sở và thống kê tổng hợp về KH&CN; Điều tra tiềm lực về KH&CN; Điều tra nghiên cứu và phát triển; Điều tra hội nhập quốc tế về KH&CN; Điều tra nhận thức công chúng về khoa học và công nghệ; Điều tra đổi mới công nghệ... Ngoài ra, Trung tâm còn phối hợp với các đơn vị hữu quan triển khai điều tra đánh giá trình độ công nghệ, xây dựng và phát triển thị trường công nghệ. Kết quả các cuộc điều tra đã cung cấp thông tin thống kê KH&CN khách quan, tin cậy, phục vụ thiết thực việc hoạch định chính sách, chiến lược phát triển KH&CN, phản ánh được hiện trạng tổ chức và hoạt động KH&CN, cung cấp thông tin phục vụ nghiên cứu triển khai... góp phần đẩy mạnh hoạt động KH&CN trên địa bàn tỉnh Sơn La.
Nhằm không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động thông tin thống kê KH&CN và giúp các đơn vị thuộc đối tượng báo cáo thống kê về KH&CN cung cấp thông tin kịp thời, chính xác, phục vụ hiệu quả các cuộc điều tra thống kê về KH&CN, hàng năm Trung tâm đã chú trọng tổ chức tập huấn nghiệp vụ thống kê KH&CN, đầu tư cơ sở hạ tầng, bổ sung biên chế chuyên trách thống kê KH&CN.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được hoạt động thông tin thống kê KH&CN vẫn còn một số vấn đề cần quan tâm, như: hệ thống trang thiết bị chuyên ngành phục vụ công tác thống kê KH&CN còn hạn chế, đặc biệt là công cụ xử lý số liệu và trích xuất dữ liệu cung cấp thông tin khi có yêu cầu.
Trước yêu cầu phát triển KH&CN nói riêng và KT-XH nói chung, trong chiến lược phát triển KH&CN tỉnh Sơn La giai đoạn 2016 – 2020 và tầm nhìn 2030 xác định công tác Thống kê KH&CN là một trong những lĩnh vực ưu tiên phát triển. Để Hoạt động thông tin thống kê KH&CN phát huy hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong thời gian tới, cần thực hiện tốt những nội dung sau:
1. Xây dựng mạng lưới thông tin thống kê KH&CN đến cơ sở;
2. Xây dựng đội ngũ làm thống kê KH&CN chuyên nghiệp;
3. Đầu tư tài chính đáp ứng yêu cầu của các cuộc điều tra thống kê KH&CN;
4. Xây dựng cơ sở hạ tầng, đầu tư trang thiết bị phục vụ hoạt động thống kê KH&CN đảm bảo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay: Xây dựng phần mềm thống kê KH&CN; Xây dựng cơ sở dữ liệu về thống kê KH&CN; Đầu tư nâng cấp hệ thống thông tin thống kê KH&CN đủ mạnh và chuyên nghiệp để có thể đảm bảo tốt các dịch vụ thông tin trực tuyến, các đối tượng thống kê có thể tự cập nhật thông tin báo cáo thống kê của đơn vị một cách chính xác, kịp thời và đầy đủ.
5. Tăng cường tuyên truyền phổ biến về Thống kê KH&CN.
6. Tăng cường đào tạo, tập huấn, hỗ trợ nghiệp vụ, cung cấp tài liệu hướng dẫn, phần mềm ứng dụng./.

Lò Thị Cơn